De essentiële rol van speeksel in mondgezondheid

Speeksel speelt een cruciale rol in onze mondgezondheid. Het is een doorzichtige, enigszins stroperige vloeistof die wordt uitgescheiden door onze speekselklieren. In onze mond bevinden zich drie paar grote speekselklieren en honderden kleine klieren verspreid over het mondslijmvlies. De gemiddelde dagelijkse speekselproductie varieert tussen de 500 ml en 1500 ml per dag. De belangrijkste functies van speeksel zijn onder andere smering bij het kauwen, slikken en spreken, bevochtiging en reiniging van het mondslijmvlies, bescherming tegen tanderosie en tandbederf, en bescherming tegen infecties. Speeksel bevat water, slijm, zouten, enzymen, eiwitten en afweerstoffen die bijdragen aan deze belangrijke functies. Afwijkingen in de samenstelling van speeksel kunnen leiden tot problemen zoals een droge mond, verstoorde mondflora en spijsverteringsproblemen. Daarnaast kunnen ook problemen met kauwen en eten de functie van speeksel belemmeren. Een verstoorde balans van speeksel kan diverse mondproblemen veroorzaken, waaronder tandbederf, ontstoken tandvlees, tandplak en schimmelinfecties. Het kan ook leiden tot ongemakken zoals een ruwe tong, slechte adem en prothese-gerelateerde problemen. Mogelijke oorzaken van speekselproblemen zijn onder andere mondademhaling, medicatie bijwerkingen, bestralingen, alcohol- en tabaksgebruik, uitdroging en chronische stress. Bij aanhoudende speekselklachten kan speekselonderzoek worden uitgevoerd. Dit onderzoek omvat het opvangen van verschillende soorten speeksel om de hoeveelheid en samenstelling te analyseren. Op basis van deze gegevens kan een behandelstrategie worden bepaald. Voor personen met droge mondklachten is het zinvol om een speekselonderzoek te overwegen, zelfs als de speekselvloed niet objectief verminderd lijkt te zijn. Het Nederlands Speekselcentrum biedt speekselklinieken voor diagnostiek en advies bij droogteklachten.